Waarom het Driemasterpark een plaats verdient in het RUP GROEN

In het nieuwe ruimtelijk structuurplan van Gent, "Ruimte voor Gent", staat op blz 29 het volgende: “We streven naar een bereikbaar wijkpark op 400 meter met oppervlakte van 1 hectare". Daarnaast vermeldt Ruimte voor Gent ook dat er wordt gepland vanuit de leefwereld van stadsgebruikers en dat co-creatie daarin centraal staat.

Naar aanleiding van het nieuwe RUP Groen, dat we toejuichen als bewoners, willen we deze streefdoelen die het Stadsbestuur van Gent naar voor schuift, mee helpen waarmaken. We sturen daarom een signaal uit over het belang van ons Driemasterpark. Het werd door Michel Bauwens in zijn Commons-Transitieplan een van de belangrijkste commons-initiatieven in Gent genoemd. Het werd her en der door experten in participatie en ruimtelijk beleid, zoals VIGEZ VZW die het park belichte in een publicatie, geroemd voor zijn sterktes. Het park is in co-beheer met de Stad Gent. We leren daar aan beide kanten wat coproductie betekent.

Het Driemasterpark is een unieke superdiverse plaats van ontmoeting en verknoping in een arbeiders-woonbuurt, tussen de Driemasterstraat, de Sloepstraat en Kapiteinstraat. Het is een gedeelde plaats waar alle mensen van alle rangen en standen en elke afkomst welkom zijn. Zo'n plaatsen zijn niet alleen uniek maar komen ook niet vaak voor in Gent. Het is een klein samenlevingslabo op microschaal.

De reden waarom er nood is aan dit buurtgroen, is omdat er geen groen in de buurt is (toch niet op 400 meter) en de ruimtelijke ordening en infrastructuur zeer slecht is. De omliggende straten zijn onveilig. Elke kans op We hopen dat het stadsbestuur deze unieke plaats erkent binnen het RUP Groen. Het Driemasterpark is dé belichaming bij uitstek van de Gentse stadsmissie: ““Gent is een open, solidaire, wijze en kindvriendelijke stad. Zij verbindt alle krachten om de stad uit te bouwen tot een blijvend leefbaar geheel en zo de toekomst verder vorm te geven. Gent wil op creatieve wijze voorloper zijn in de transitie naar een klimaatneutrale stad. We bouwen verder aan een milieuvriendelijke en gediversifieerde economie die welvaart brengt voor iedereen. Zo ontwikkelen we ons tot een gemeenschap van verantwoordelijke burgers die zich vrij kunnen ontplooien en op de nodige ondersteuning kunnen rekenen.”

In wat volgt proberen we deze eis rond het Driemasterpark binnen het RUP Groen te versterken. We geven wat context, het participatie en co-productieproces met de bewoners en de stadsdiensten en herhalen onze eis om van industriegrond een parkruimte te maken.

De Buurt en context

Sinds enkele jaren bevindt er zich een braakliggend terrein tussen de Driemasterstraat en de Sloepstraat, naast de fabriek “Melita Meat”. Tien jaar geleden bevond zich daar het bedrijf voor stoomketels. Buurtbewoners gebruiken het terrein al om er het jaarlijkse buurtfeest te houden. Ook de laatste nieuwjaarsreceptie vanaf 2015 in ging door in ons eigene “Driemasterpark”. En voor veel buurtbewoners is het een speelweide voor de honden, die vrijuit worden losgelaten. Het terrein is voor andere zaken ontoegankelijk.

Tot voor kort plande de Stad Gent een erfgoeddepot op deze industriegrond. Maar dat is nu ingeplant in het Ghelamco Stadion. Enkele buurtbewoners benaderden enkele schepenen en politici om het braakliggende terrein om te vormen tot een buurtparkje. Schepen Tom Balthazar en Schepen Elke Decruynaere stemden in 2015 toe in “tijdelijk ruimtegebruik”.

Het park verbindt enkele straten. Beide de Driemasterstraat en Sloepstraat zijn doodlopende straten dichtbij de uitleendienst van de Provincie Oost-Vlaanderen. Verschillende functies worden in de Driemasterstraat gecombineerd: wonen in het eerste deel van de straat, en werken in het tweede deel van de straat waar er een KMO zone is. Enkele bedrijfsleiders wonen ook in hun bedrijf en zijn buurtbewoners.

De straten kennen enorme uitdagingen wat betreft (1) mobiliteit: er is een grote snelheidsproblematiek van sluipverkeer en zwaar verkeer dat over de stoepen rijdt. De problematiek leeft er al 15 jaar. Paaltjes werden gezet maar zijn weggehaald door buurtbewoners door een gebrek aan overleg en communicatie. In de toekomst komt er een koppeling met de nieuwe industrie KMO-zone, die een alternatieve weg zal bevatten voor verkeer, alsook een nieuwe fietsas. (2) Er is weinig bruikbaar groen (speelgroen, ontspanningsgroen, groen om te bewegen,…) in de buurt. Het eerste park ligt ofwel aan de overkant van de Meulestedebrug in Meulestede ofwel den kilometer verder in Vroonstallendries. Er is een enorme opportuniteit met “het Driemasterpark” om het recht op openbaar groen op wandelafstand te realiseren (dat ook beloofd wordt in het Ruimtelijk Structuurplan Gent in 2003 en Ruimte voor Gent in 2017), waar de buurt warm voor loopt. (3) De hoofdas "de kapiteinstraat" is onveilig, zonder fietspaden.

Dit park kan veel buurtbewoners de kans bieden om een publieke
tuin te hebben, of buitenruimte die ze kunnen gebruiken. De ene kant van de straat heeft eigen (grotere) tuinen, de andere kant veel bewoners niet. Het park is een brug en ontmoetingsplaats tussen straten. De buurtfeesten hebben die brug al geslagen tussen bewoners van de Driemasterstraat, Sloepstraat en Kapiteinstraat. Het park biedt een enorme hefboom voor ontmoeting en verbinding in een buurt die zeer divers is in klasse en kleur.

Aan de slag: een park uitbouwen voor de buurt

In 2016 bouwden bewoners van de Driemasterstraat het Driemasterpark uit, samen met de Groendienst van de Stad Gent, met steun van Wijk aan Zet en middelen van de Dekenij Meulestede. De rest van de centen zamelde de buurt zelf in. Het omvormen van dit braakliggend terrein vormt een enorme opportuniteit voor de buurt, waar veel buurtbewoners geen tuin hebben, en waar speelplaatsen voor kinderen zeer schaars zijn. Het Driemasterpark doet de buurt herademen. Het is zoals de banner aan het park zegt "collectief goed", open en vooral bruikbaar voor iedereen.

Om het collectief goed te maken, werd er een brede rondvraag gedaan. Uiteindelijk werd er aan de vraag van de buurtbewoners tegemoet gekomen en werden een heel reeks "functies" ingeplant. Heel concreet: er werd een zandbak gebouwd, een hondenweide, klimparcours en een schommel, naast een moestuin (stadslandbouw) voor de buurt waar ook enkele kippen en konijnen een thuis vonden, en een petanquebaan en voetbalgoals voor de kinderen. Er werden ook fruitbomen geplant.

Mensen van de Driemasterstraat en Sloepstraat en Kapiteinstraat leerden elkaar kennen. Dit leidt niet alleen tot gezamenlijke werknamiddagen in het park, voor onderhoud en stadslandbouw of wijkbarbecues, maar ook tot het delen van spullen met elkaar. Dit in een buurt met een enorme diversiteit in klasse en kleur.

Verdere stappen in 2017: een kleine buurtloods voor deeleconomie en ontmoeting

Omdat de buurt elkaar goed leerde kennen en degelijk samenwerkt, bouwde men verder op dit elan. We willen een nog sterker netwerk in de buurt, gericht op meer sociale cohesie. En dat doen we door samen “dingen te doen”: doe-participatie. We werken graag samen aan een gedeelde plaats voor de buurt, waar ontmoeting kan gekoppeld worden aan samen delen (deeleconomie): sociale cohesie die zich vervlecht met kleine vormen van solidariteit.

Concreet kochten we een grote zeecontainer die we ombouwden tot ontmoetingsplaats met luifel én buurtbeheer-ruimte. We kunnen er samen stoelen en tafels plaatsen voor buurt-BBQ’s of buurtactiviteiten zoals het jaarlijkse buurtfeest, spelletjes (Petanqueballen, Kubb,…) voor de buurt en onze gedeeld werkmateriaal voor het parkonderhoud: een ware “Driemaster-buurtloods” dus. Samen met buurtbewoners kunnen we de buurtloods gebruiken als een ruimte of concrete plaats voor kleine en grote ontmoetingen. Het project mikt op het verder versterken van Gent als een groene en kindvriendelijke stad, en op de ontwikkeling van een gemeenschap van verantwoordelijke burgers die zich vrij kunnen ontplooien. Het project zorgde ervoor dat burgers terug versterkt werden en het geloof dat hun kunnen ertoe doet, er ook écht toe doet.

De Driemaster-Loods biedt een kleine ontmoetingsplaats, een ruimte voor een buurtgerichte deeleconomie en een opportuniteit voor een verder buurtbeheer. (1) De loods dient als een vast ruimtelijk-fysiek element waar tenten, stoelen en tafels, naast een bar en kasten staan voor het jaarlijkse buurtfeest en kleinere feesten voor de buurtbewoners. Dat is een erg concrete bijdrage voor de buurt. Daarnaast kunnen er ook meermaals per jaar buurtactiviteiten georganiseerd worden op dezelfde manier. Dit project stimuleert dus op duurzame wijze ontmoeting in de buurt. (2) Daarnaast biedt het voorstel een opportuniteit om verder te gaan dan sociale cohesie door ontmoeting. Het functioneren van de Driemaster-loods biedt een mogelijkheid tot duurzaam delen en gezamenlijk beheren van een kleine buurtruimte.

Het project betrekt iedereen in de Driemasterstraat. Er wonen middenklasse-creatievelingen, en ouders met kinderen, maar ook heel wat arbeiders van diverse afkomst. Het project biedt tijdens de uitvoering heel wat voor elke groep: ontmoeting voor iedereen, opbergruimte voor spelletjes voor onze kinderen, creatieve opwaardering voor de creatieve duizendpoten in de buurt, een “doe het met je handen”-opportuniteit voor de handige bewoners,….

Het Driemasterpark is een bewijs dat de straten die vroeger uiteen lagen, kunnen worden samengebracht. De buurt kwam samen door samen het park in te richten en gezamenlijk te beheren. De inrichting van het park toont aan dat de buurt, en aanpalende straten, dit kunnen dragen, maar ook dat sociale cohesie via een buurtpark zelf een aanzet tot lichte solidariteit vormt.

Onze vragen naar aanleiding van het RUP GROEN

We stellen vast dat het Driemasterpark voorlopig niet is opgenomen binnen het RUP GROEN.

(Zie: https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/20170831_NO_09%20deelgebieden%20Mariakerke%20-%20Wondelgem.pdf & https://stad.gent/sites/default/files/page/documents/20170831_NO_02%20deelgebieden%20Gent%20deel%201.pdf).

Het nieuwe ruimtelijk structuurplan van Gent, "Ruimte voor Gent”, stelt op blz 29 het volgende: “We streven naar een bereikbaar wijkpark op 400 meter met oppervlakte van 1 hectare". Daarnaast vermeldt Ruimte voor Gent ook dat er wordt gepland vanuit de leefwereld van stadsgebruikers en dat co-creatie daarin centraal staat. We vinden dat ons park daar de perfecte match voor vormt. We willen dan ook een warm pleidooi houden om ons Driemasterpark op te nemen in het RUP GROEN.

Pascal Debruyne,

Namens de buurt en straten rond het Driemasterpark.