Het niet opnemen van PVDA+ in de stemtest is onverdedigbaar.
In aanloop naar de verkiezingen van 25
mei pakken VRT en De Standaard in samenwerking met RTBF en La Libre
Belgique en politicologen Walgrave en Rihoux opnieuw uit met een
groots opgezette stemtest. Dit instrument vertelt kiezers in hoeverre
de standpunten van verschillende partijen aansluiten bij hun
persoonlijke voorkeuren. Alle partijen? Helaas niet. Tot onze grote
verbazing wordt de linkse PVDA+ (PTB-GO in Wallonië), een partij die
nochtans de wind in de zeilen heeft, uit de Stemtest 2014 geweerd.
Vanuit democratisch oogpunt is deze keuze onverdedigbaar.
De
stemtest is een verfrissend concept in een medialandschap waarin het
'game frame' vaak de bovenhand haalt. In de stemtest wordt politiek
niet als schaakspel tussen tv-persoonlijkheden neergezet, maar mag
het over programmapunten en ideologische posities gaan. De stemtest
stimuleert honderdduizenden kiezers om over politieke inhoud te
reflecteren. En dat is geen klein bier in tijden van politiek
wantrouwen en desinteresse. Voting Aid Applications zoals de stemtest
zijn niet enkel informatief, maar ook emancipatorisch.
Tegelijk
kan je niet ontkennen dat de stemtest een machtig campagne-instrument
is. Onderzoek toont aan dat de stemtest onze frêle democratische
keuzes beïnvloedt, ook al veroorzaakt ze wellicht geen electorale
aardverschuivingen. Het effect van de stemtest is in de eerste plaats
bevestigend: kiezers worden in hun keuze bestendigd. Wanneer een
partij niet in de stemtest zit, wordt haar potentiële electoraat
naar andere partijen weggeleid. Wellicht nog belangrijker is dat de
stemtest het epicentrum vormt van een media-offensief. Toegang tot de
stemtest levert tv-tijd en krantenberichtgeving op. Wie niet in de
stemtest zit, wordt tot de politieke marginaliteit veroordeeld.
De
discussie welke partijen tot de stemtest toegelaten worden, is geen
detail. De bewuste keuze om de PVDA+ weg te laten lijkt ons eerder
gebaseerd op arbitraire criteria dan op steekhoudende argumenten.
Het argument dat de PVDA+ te klein is,
snijdt geen hout. Peilingen tonen aan dat de partij een
geloofwaardige kandidaat is om één of meer zetels binnen te halen.
Dat is zeker het geval in Wallonië (waar de peilingen rond 7 procent
schommelen) en Antwerpen (waar Peter Mertens opkomt). Hoe kan het dat
een partij die sociologisch relevant is niet wordt opgenomen? In
vorige edities (2004 en 2007), toen PVDA veel kleiner was, zat de
partij wél in de stemtest. In 2004 figureerden ook Spirit (dat in
kartel opkwam met de sp.a) en Vivant (kartel met VLD) als
afzonderlijke partijen in de stemtest. Nochtans was het electoraal én
maatschappelijk gewicht van die partijen veel kleiner dan de PVDA+
vandaag.
Moet de stemtest enkel focussen op partijen die
vandaag in het Parlement vertegenwoordigd zijn? Wij vinden van niet.
Verkiezingen gaan niet alleen om het beleid van de voorbije
legislatuur. Willen we een kritische evaluatie maken, dan moeten de
ideologische keuzes voor een andere toekomst - en dus andere partijen
- wel eerst aangeboden worden. Nu is de stemtest systeembevestigend
en conservatief opgezet. Opkomende partijen/stromingen worden de
facto uitgesloten, wat tot een self-destroying prophecy leidt.
Deze
discussie reikt verder dan stemmenwinst voor de ene of de andere
partij: ze grijpt naar de kernprincipes van een democratisch bestel.
In een gezonde democratie, die leeft van de tegenspraak en
ideologisch conflict, is de vraag welke partijen toegang krijgen tot
de publieke arena essentieel. Democratie veronderstelt dat de strijd
om parlementszitjes eens om de zoveel jaar volledig wordt
opengegooid. En dat het de kiezer is die deze strijd beslecht, op
basis van de keuze voor een toekomstig maatschappijbeeld. Obstakels
die deze keuzes kanaliseren en het debat verengen, zijn onwenselijk.
Jammer genoeg dreigt de stemtest in deze val te trappen.
Het
zijn de burgers die moeten kunnen oordelen over de waarde van de
PVDA+ en haar ideeën. Dat academici toch besluiten een ideologische
stroming bij voorbaat uit te sluiten, leidt tot vragen over de
wetenschappelijke waarde van deze stemtest. Het is een doorn in ons
democratische oog.
Bart Meuleman, socioloog KU Leuven; Orhan Agirdag, socioloog UGent; Pascal Debruyne, politicoloog UGent; Thomas Decreus, politiek filosoof KU Leuven; Brecht Desmedt, politicoloog UGent; Nadia Fadil, docente antropologie KU Leuven; Mattias Lievens, politiek filosoof KU Leuven; Valeria Pulignano, sociologe KU Leuven en Karim Zahidi, filosoof UA.
Comment